Van Messi tot Poetin, van Jackie Chan tot de IJslandse premier Gunnlaugsson: het is een flinke reeks aan prominenten die opduiken in de Panama Papers, een groot onderzoek van diverse internationale media naar belastingontwijking. Maar waarom kiezen al die prominenten voor een constructie via Panama?

De zogenaamde Panama Papers bestaan uit meer dan 11 miljoen documenten, mails en spreadsheets die uit de administratie van Mossack Fonseca & Co komen. Dat is een juridisch advieskantoor op Panama, dat voor haar klanten vennootschappen opricht in belastingparadijzen. Tot nu toe was altijd onduidelijk van wie die bedrijven precies waren. Maar nu ligt de administratie van Mossack Fonseca dus op straat.

Duidelijk is inmiddels dat een waslijst aan prominenten een constructie hadden of hebben via het advieskantoor op Panama. Op zich niet verboden: het is toegestaan om een bedrijf in een belastingparadijs te hebben. Maar zulke vennootschappen zijn uitermate geschikt om belastingen te ontwijken of ontduiken.

Belastingparadijzen gekraakt

Dat het enorme lek uitgerekend uit Panama komt, is geen verrassing, stelt Pascal Saint-Amas van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) tegen Wall Street Journal. “We boeken de afgelopen jaren grote vooruitgang in het transparanter maken van belastingparadijzen, behalve bij Panama en Vanuatu.”

De afgelopen jaren werden verschillende belastingparadijzen gekraakt. Door de economische crisis kampten overheden met enorme tekorten. Om die op te vullen, werd besloten de belastingparadijzen eens flink aan te pakken. Dat werd bovendien aangejaagd door eerdere lekken, zoals de Swissleaks (over constructies van de Britse bank HSBC via Zwitserland), Luxleaks (over belastingdeals met Luxemburg) en offshoreleaks (over duizenden rekeningen in allerlei belastingparadijzen).

In Europa kwamen Zwitserland en Luxemburg onder grote druk te staan om het bankgeheim op te heffen, zowel door Europese landen als door autoriteiten van de Verenigde Staten. Zowel Zwitserland als Luxemburg sloten daarom verdragen die het bankgeheim aantasten. Binnenkort moet er een automatische gegevensuitwisseling komen, dat een einde moet maken aan het bankgeheim.

Panama is hardnekkig

Rijken met een Zwitserse bankrekening die anoniem willen blijven, moeten op zoek naar meer exotische alternatieven. Aangezien belastingparadijzen wereldwijd onder druk staan, is Panama nog een van de weinige opties. Het land weigert gegevens uit te wisselen met andere autoriteiten, of op een andere manier samen te werken als het gaat om belastingzaken.

Verschillende overheden proberen nu ook Panama onder druk te zetten. Zo zette de Franse overheid het land direct na de onthullingen op een zwarte lijst waardoor het moeilijker wordt om transacties tussen Frankrijk en Panama te maken. De Europese Unie wil zo'n eigen lijst maken.

Of dat gaat werken, is maar de vraag. Volgens Marc Sanders van belastingadviseur Taxand zullen er altijd belastingparadijzen blijven. "In het oude Rome waren ook belastingvrije zones", zegt hij in de Wall Street Journal. In dezelfde krant stelt Ronen Palan, professor aan de City University of London dat er al weer grote sommen geld gaan richting Singapore, Dubai and Hong Kong.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl